Wish Para 2014: Ipagbawal na ang Fireworks at Firecrackers

AYON sa Philippine National Police (PNP) at Department of Health (DOH) tumaas ang bilang ng mga nasugatan dahil sa iba’t ibang mga paputok sa pagtatapos ng 2013 at sa pagsalubong ng 2014. Sa kabila ito ng pinaigting na kampanya laban sa mga paputok at sa pagpapaputok ng mga baril sa pagsalubong ng Bagong Taon.

Sa talaan ng Jose Reyes Memorial Medical Center sa Lungsod Manila mayroon na silang 91 na mga pasyenteng biktima ng mga paputok ngayong Enero 1, 2014. Nalampasan na nito ang bilang noong nakaraang taon na 89 katao.  Hanggang Enero 5 pa raw ang countdown nila at tiyak na tataas pa ang bilang na ito. Marami sa mga biktima ay bata. Ang culprit na paputok ay ang piccolo na matagal nang dineklarang iligal ngunit ibinebenta pa rin na parang kendi sa mga bangketa at sari-sari store.    

Sa East Avenue Medical Center sa Lungsod Quezon, mayroong isinugod na 18 biktima ng piccolo, lima ng five star, at anim ng iba pang uri ng paputok. May mga naputulan ng daliri at kamay.

Sa datus ng DOH umabot na sa 559 ang mga biktima ngayong pagsapit ng 2014. Tumaas ito ng 43% kumpara noong pagsapit ng 2013. Ang mabuting balita lang daw sa taong ito, bumaba ang bilang ng mga batang biktima at hindi ganoon katindi ang mga pinsala ng naputukan at nasabugan.

Dagdag sa mga biktima ng paputok ay ang mga inaatake ng hika dahil sa polusyon sa hangin. Nakakahika ang paglanghap ng abo at usok ng pulbura sa hangin na iniiwan ng mga paputok at nakakapasok ito sa loob ng bahay. Samakatwid, kahit hindi lalabas ang isang may hika ay maaari pa rin itong makalanghap ng maruming hangin at atakehin ng hika na siyempre hindi kagandahang pagsalubong ng Bagong Taon.

Sa bilang ng PNP, sa pagsalubong ng taong 2013 ay may dalawang biktima ng ligaw na bala. Ngayon namang pagsalubong ng 2014, mayroong 22 biktima magmula noong Disyembre 16. Isang sanggol sa Ilocos Sur ang namatay dahil sa tama sa ulo ng ligaw na bala. Namatay din noong 2013  ang batang si Nicole nang matamaan ito ng ligaw na bala sa Lungsod Caloocan. Kaya kami rito sa bahay ko sa Rosario, Pasig ay hindi lumabas habang nagpuputukan. Wala munang umakyat sa amin sa second floor at pumunta sa kusina dahil nakakalusot ang mga ligaw na bala sa yerong bubong at kisame na plywood. Nasa sala lamang kami at nakiki-New Year countdown sa isang programa sa telebisyon. Simento kasi ang sahig namin sa second floor at ang sala ang pinaka-safe na bahagi ng maliit naming bahay laban sa mga ligaw na bala.

Makapal uli ang smog ngayong unang araw ng 2014. Ang smog ay ang maruming hangin na hindi makaakyat sa himpapawid dahil sa malamig na klima. Hamog din daw ito na may halong usok. Ayon sa isang pulmonologist, kapag Bagong Taon daw, nagiging triple ang polusyon sa hangin sa Metro Manila dahil sa mga paputok kaya mas marami ang inaatake ng hika. Ang payo niya, kapag ganitong may smog pa, huwag munang lumabas ng bahay ang mga hikain. Hindi rin niya inirerekomenda ang pag-walking o pag-jogging sa labas.

Sa paligid ng bahay at sa maliit kong hardin ay may maraming nakakalat na mga ugat ng kuwitis at balat ng mga paputok. Ilang beses kaming nagwalis ng Tita ko subalit kapag humahangin ay muling naglalaglagan mula sa aming bubong at sa bubong ng mga kapitbahay namin ang mga gutay-gutay na pabalat ng mga paputok. Paglabas ko ng kalsada ay ganito rin ang sitwasyon. Nagkalat ang mga basura. Nagsisimula tayo sa taon na lumalangoy sa basura.

Samakatwid, puro kagagawan ng tao o humanmade na kamalasan ang pagdiriwang natin ng Bagong Taon. Sa halip na bugawin o tabugin natin ang kamalasan sa pagpasok ng Bagong Taon sa pamamagitan ng pagpapaputok ng libentador at baril, lalo pa natin itong iniimbitahan dahil may mga nasusugatan, napuputulan ng kamay, at namamatay dahil sa mga pagpuputok na ito. Lalo rin nating dinudumihan ang hangin at kapaligiran. Anong suwerte ang inaasahan natin kapag ganito? Kung mayroon man, sigurado akong hindi pangmatagalan. Sa pagpapaputok, mas maraming kamalasan tayong dinadala sa ating sarili kaysa pinapaalis.

Bawal na sa ating batas ang pagpapaputok ng baril sa pagsalubong ng Bagong Taon at lalo namang labag na sa batas ang indiscriminate firing sa buong taon. Ang dapat ipagbawal ngayon ay ang lahat ng mga uri ng fireworks at firecrackers. Siguro sapat na ang mga kahindik-hindik na estadistika ng PNP at DOH kada Bagong Taon upang gumawa na ng batas  ang Kongreso hinggil dito.

Dapat siguro Metro Manila ang mangunguna sa pagkampaya laban sa mga paputok tuwing Bagong Taon dahil kalahati ng mga biktima, ayon sa DOH, ay mga taga-Metro Manila. Ayon sa balita mukhang isusulong na talaga ito ng DOH at suportado raw ito ng Malacañang. Napakagandang balita nito kung magkagayon.

Maaaring sabihin ng ilan na papatayin ng batas na ito ang isang industriya. Maraming mawawalan ng hanapbuhay ang maraming pamilya sa mga lugar tulad ng maraming bayan sa Bulacan at distrito ng Villa de Arevalo sa Lungsod Iloilo. Dapat siyempre isama sa batas kung ano ang maaaring maging alternatibong hanapbuhay para sa mga maaapektuhan. Isang hanapbuhay na mas ligtas para sa kanila at para sa mga tumatangkilik sa kahindik-hindik nilang mga produkto.

Kung tutuusin, ang mahihirap ang kadalasang biktima ng mga paputok na ito. Palagi ring mahihirap ang natatamaan ng mga ligaw na bala. Kung mayroon mang mayayaman na nadidisgrasya ng mga paputok at ligaw na bala ay siguro hindi nababalita dahil wala namang nagko-cover na midya sa mga sosyal na hospital gaya ng The Medical City at St. Luke’s Medical Center.

Isa pa, marami sa mga mayaman sa Metro Manila, pumupunta sa kanilang mga rest house o ancestral house sa probinsiya. Kung magpapaputok man sila, may mga dukha silang tauhan na gagawa nito para sa kanila. Ang iba naman na sobra-sobra ang pera, sa ibang bansa nagdidiriwang ng Bagong Taon. Kung kaya, ang batas na magbabawal sa mga paputok ay isang pro-poor na batas. Mas marami ang makikinabang.

Ayon sa balita sa telebisyon, wala raw balak ang Kongreso na gumawa ng batas upang ipagbawal ang  fireworks at firecrackers. Bakit? Kailangan nilang ipaliwanag ito. Kung panganib at disgrasya ng mga paputok ang pag-usapan, hindi na nga nila kailangang magsagawa pa ng “inquiry in aid of legislation” dahil hayag na hayag na ang mga ito. Siguro naman maaari nilang iugnay ang batas na ito sa Clean Air Act saka sa proteksiyon sa karapatan ng kabataan. Kabataan ang walang kalaban-labang nabibiktima ng mga paputok.

Bakit hindi gayahin ng buong Filipinas ang Lungsod Davao? Bawal ang mga paputok doon. Kagabi, nalampasan nga nila ang rekord ng Japan sa sabay-sabay na pagtorotot. Sa panguguna ng kanilang meyor, ang sikat at kontrobersiyal na si Meyor Duterte, umabot ang bilang nila sa 7,568 na mga taong sabay-sabay na nagtorotot bilang pagsalubong sa Bagong Taon. Walang nasugatan sa mga taong ito at hindi pa sila nakalikha ng matinding polusyon sa hangin.  

Maaari ding sabihin ng ilan na ang batas nga hinggil sa pagbabawal ng pagpapaputok ng baril ay hindi nasusunod, ang batas pa kaya laban sa paggamit ng fireworks and firecrackers? Hindi ito kasalanan ng batas. Trabaho ng pulisya at ng lokal na pamahalaan ang pagpapatupad ng mga batas. Kailangan din ng suporta ng buong komunidad. Tayo mga mamamayan ang nagkulang at hindi ang batas.

Tatlo lamang ang nakikita kong dahilan kung bakit ang isang senador o ang isang kongresista ay ayaw sumuporta sa isang batas na magbabawal sa lahat ng uri ng mga paputok sa bansa: 1. Sobrang bobo niya at walang kakayahang mag-isip o simpleng utak-pulbura; 2. Walang pakialam, period; at 3. Tumatanggap ng lobby money mula sa mga yumaman dahil sa negosyong mapaminsalang paputok.

  

[1 Enero 2014 Miyerkoles

Rosario, Lungsod Pasig]